آموزش شطرنج؛ تکنیک ها و قوانین

آشنایی با صفحه شطرنج؛ شکل، ردیف ها و نامگذاری آن

مهره های شطرنج

ساعت بازی شطرنج

طریقه چیدن مهره ها بر روی صفحه بازی

آشنایی با تکنیک های بازی

شطرنج چگونه بر ذهن و روح انسان تاثیر می گذارد؟

قانون شطرنج

تنها وسیله ای که برای شطرنج نیاز میباشد، صفحه شطرنج و مهره های آن است. همچنین این ورزش نیز مانند هر ورزش دیگری یک سری قوانین و مقرراتی دارد که در زمان بازی کردن می بایست آن را رعایت نمود. ناگفته نماند که در زمان مسابقات یک وسیله دیگر به اسم ساعت نیز بایستی حتما باشد. بازی شطرنج با حرکت مهره های سفید رنگ شروع می شود.

در این مقاله می خواهیم هر آنچه که در خصوص شطرنج وجود دارد بدانیم. لوازم بازی از جمله صفحه بازی، ساعت و مهره های آن را بشناسیم و با قوانین و مقررات شطرنج آشنا شویم. روش های بازی کردن و حرکت دادن مهره ها را یاد بگیریم. تمام این مراحل باعث می شود که بازی اصولی را فرا گیریم و حس خوبی که شطرنج دارد را در بازی دریافت نماییم. با ادامه مطلب همراه ما باشید.

بجز شطرنج، ورزش هایی مانند ورزش یوگا نیز برای تقویت ذهن مفید هستند.

اولین کاری برای آموزش شطرنج بایستی انجام داد این است که صفحه بازی را بشناسیم، ویژگی ها و مشخصات آن را بدانیم. این بازی صفحه ای دارد مربع شکل که شامل هشت خانه عمودی و هشت خانه افقی می باشد.

خانه های مربع شکل این صفحه به رنگ سفید و سیاه می باشد که به ترتیب و یک در میان قرار دارند. تعداد کل خانه های صفحه، ۶۴ می باشد که نصف آن، خانه های سفید را شامل می شود یعنی ۳۲ خانه سفید و نصف دیگر یعنی ۳۲ خانه باقی مانده را خانه های سیاه تشکیل داده است. ردیف های عمودی و افقی صفحه ی شطرنج هر کدام با حروف انگلیسی و اعداد نامگذاری می شوند که نامگذاری ردیف های عمودی به صورت حروف A تا H انگلیسی می باشد و ردیف های افقی از اعداد ۱ تا ۸ را شامل می شود. قرار گیری صفحه یک قانون کلی دارد و آن این است که باید دقت نمود اولین خانه در طرف راست صفحه برای چینش مهره ها حتما به رنگ سفید باید باشد.

برای بازی کردن شطرنج علاوه بر وجود صفحه بازی می بایست مهره های شطرنج را به طور کامل در اختیار داشت. اما ویژگی مهره ها چگونه می باشد؟ مهره های شطرنج شامل سی و دو مهره سفید و سیاه است که  نصف مهره ها سفید است و نصف باقی مانده مهره ها به رنگ سیاه می باشد. اما روش چینش مهره ها به این گونه می باشد که مهره های سفید در یک طرف صفحه و مهره های سیاه در طرف دیگر صفحه به صورت روبرو و در دو ردیف هشت تایی قرار دارند. هر یک از مهره های شطرنج نامی دارند که شامل فیل، اسب، وزیر، شاه، قلعه (رخ) و سرباز (پیاده) می باشد. که هر کدام حرکات مخصوص و قوانین مختص به خود را دارند.

این وسیله به صورت خاص در زمان برگزاری مسابقات شطرنج مهم می باشد. هدف از بهره گیری از این ساعت صرفا جهت اعمال محدودیت زمانی نسبت به حرکات بازیکن در کل بازی می باشد. اما در فضای خارج از مسابقات و برای بازی های دوستانه که بین افراد انجام می شود نیاز به استفاده از ساعت نمی باشد.

بعد از آنکه صفحه ی شطرنج را شناختیم و با مهره ها به خوبی آشنا شدیم و نام هر یک را به خوبی یاد گرفتیم می توان به مرحله بعدی که طریقه چیدن مهره ها می باشد وارد شد. این بازی ذهنی دارای قوانین مختص به خود می باشد که یکی از این قوانین چیدن درست مهره ها در جای خود می باشد. برای اینکه آموزش شطرنج را به صورت اصولی یاد بگیریم یادگیری محل قرار گیری و همچنین چگونگی حرکت هر یک از مهره ها مهم می باشد. چرا که این حرکت مهره است که در تعیین نتیجه بازی اثر گذار می باشد. همانطور که می دانیم مهره ها عبارتند از: فیل، اسب، وزیر، شاه، قلعه (رخ) و سرباز (پیاده). اما جای هر یک در کجاست؟ یادگیری جای هر یک از آنها کار خیلی سختی نمی باشد و با کمی دقت به راحتی می توان یاد گرفت.

اولین کاری که برای شروع بازی شطرنج باید کرد این است که مهره ها را بچینیم. همانگونه که قبلا اشاره کردیم خانه ها با اعداد و حروف انگلیسی نام گذاری شده اند. ردیف های ۱و ۲ محل قرار گیری مهره های سفید می باشد و در مقابل آنها، مهره های سیاه در ردیف های ۸ و ۷ جای دارند. اولین خانه در ردیف اول محل قرار گیری قلعه می باشد. خانه کناری آن برای اسب است و بعد از آن فیل قرار دارد. حال نوبت شاه و وزیر است که در جای خود قرار بگیرند. خانه ای که شاه باید در آن باشد باید با رنگ شاه مخالف باشد. وزیر نیز می بایست در خانه ای که هم رنگ خودش است قرار گیرد. بقیه مهره ها که شامل سرباز ها می باشد همگی در ردیف دوم چیده می شوند. 

آشنایی با شطرنج تنها به صفحه، مهره ها و روش چیدن آن ها ختم نمی شود. بلکه می بایست تکنیک های بازی را نیز یاد بگیریم تا بتوانیم یک بازی مفید و هیجان انگیز را به نمایش بگذاریم. شظرنج ورزش سختی نیست، این ورزش به نوعی روان انسان رو تمرین میدهد. برای انجام دادم این بازی برای شروع نیاز به انجام تمرینات سخت و طاقت فرسا ندارد. آموزش شطرنج فقط و فقط بسنگی به تمرین و تکرار تکنیک ها دارد تا ملکه ذهن شود و در موقعیت مناسب این تکنیک ها را در بازی پیاده نمود.

ابتدایی ترین تکنیک هایی که برای بازی کردن باید آن را یاد گرفت عبارتند از:

• همواره مرکز صفحه را کنترل باید کرد: یعنی خانه های d5 ،d4 ، e4 وe5  را باید همواره کنترل نمود و تا جایی که امکان داشته باشد مهره های خود را در این منطقه جای داد.

• گسترش مهره های خودی بر روی صفحه: این تکنیک سبب می شود که بر صفحه بازی تسلط زیادی داشت.

• در استارت بازی یک مهره را چندین بار حرکت ندهید: این کار رشته بازی را از دستتان خارج می کند و سبب گسترش مهره های حریف می شود.

• موقعیت قرار گیری شاه را ایمن نگه دارید.

• حرکت ندادن زودهنگام وزیر.

• قرار دادن قلعه ها در ستون های باز و ایجاد ارتباط بین آن دو.

• قبل از حرکت دادن سرباز ها به خوبی فکر کنید.

• تعویض مهره ی ناکارآمد با مهره ی هم تراز خود.

این تکنیک ها بخشی از تکنیک های پایه می باشد که بایستی به آنها اشراف کامل داشت تا بتوان یک بازی خوب هر چند در حد متوسط را پیاده نمود.

آرامشی که ورزش شطرنج دارد به طور آشکار در روح و جسم و ذهن فرد نمایان می باشد. چرا که برای بازی کردن این ورزش باید با تمام وجود آرامش خود را حفظ کرد و این آرامش را در تمام وجود خود جاری نمود.

اما آموزش شطرنج چگونه بر ذهن و روح انسان تاثیر می گذار؟ در ادامه چند نمونه از اثرات این ورزش را بیان خواهیم کرد که عبارتند از:

• بالا بردن ضریب هوشی فرد

• افزایش رشد مغز

• پیشگیری کردن از آلزایمر

• بالا بردن مهارت های حل مسئله

• تقویت حافظه

• پرورش قدرت خلاقیت

• بهبود توانایی های برنامه ریزی

• رشد توانایی های آینده نگری

• یاد دادن این که زمان طلا است.

و خیلی خیلی فواید مفید دیگر که شاید بیان آن در این مقاله نگنجد.

هر ورزشی یک سری قوانین و مقرراتی برای خود دارد. شطرنج؛ این ورزش فکری نیز قوانین خاص خود را دارد. قوانین شطرنج به عنوان قانون اساسی و پایه برای این ورزش هستند. این قوانین برای آموزش شطرنج به علاقمندان به این ورزش باید آموزش داده شود که عبارتند از: 

1. بازی بین دو نفر انجام می شود. فردی که مهره سفید را داشته باشد بازی را آغاز می کند. 

2. هدف نهایی این بازی کیش و مات نمودن شاه حریف می باشد. هر یک از دو طرف که بتواند این کار را انجام دهد بازی را به نفع خود برده است. در صورتی که بازی به شرایط کیش و مات نرسد در واقع بازی مساوی اعلام می شود.

جدای از این قوانین اساسی برای شطرنج، قوانینی هم در جریان بازی وجود دارد که به طور خلاصه آنها را بیان می کنیم:

• قوانین شروع کردن بازی: چیدن درست مهره ها در دو طرف صفحه بازی و شروع بازی همیشه با مهره سفید می باشد.

• استفاده از ساعت در بازی: استفاده از ساعت در مسابقات انجام می شود. این وسیله به صورت ساعت های دو طرفه هستند که در بازیکن بعد از انجام حرکت آن را می زند و زمان برای بازکن دیگر آغاز می شود.

• قوانین پایان بازی: برای پایان یافتن بازی شطرنج دو گزینه پیش روی بازیکن وجود دارد. برای اینکه پایان بازی اعلام شود باید یکی از موارد زیر پیش بیاید:

1. شاه حریف توسط بازیکن کیش شود.

2. بین دو طرف تساوی اعلام شود.

تساوی در بازی شطرنج به چند دلیل رخ می دهد:

• بین دو حریف برای تساوی توافق صورت گیرد.

• پات رخ دهد.

• رخ دادن تکرار سه گانه

• بروز قانون پنجاه حرکت

• کمبود نیروی لازم برای مات شاه

• کیش دائم