همه چیز در خصوص چایخانه

چایخانه چیست؟

شکل گیری چایخانه به شیوه مردمی در ایران

نقاشی قهوه خانه 

اصول طراحی چایخانه سنتی

•چیدن تخت در دکوراسیون این محل

•ملزومات جانبی در چیدمان چایخانه سنتی

•نورپردازی در چیدمان چایخانه سنتی

نکات عمده در خصوص قهوه خانه سنتی

کافی شاپ یا چایخانه؟

هدف از ایجاد چایخانه چیست؟

ایده های متنوع برای ساخت یک چایخانه

چایخانه یا قهوه خانه به مکانی گفته می شود که در آن  انواع نوشیدنی و غذا های سبک سرو می شود. این مکان در قدیم اولین مکانی بوده است جهت نوشیدن چای و خوردن نهار و شام که پس از آن کار هایی مانند آگهی رسانی، خبر های اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی و همچنین تفریحاتی نظیر مدیحه سرایی، شاهنامه خوانی، سخنوری، مشاعره  جایگاهی در این مکان به خود اختصاص دادند و این محل به منزله نهاد مهم و با ارزشی از لحاظ فرهنگی شناخته شده است.

قهوه خانه یکی از مکان های سنتی بود که احتیاج مردم آن دوره را در جامعه  فراهم نموده بود. ناگفته نماند  قبل از این که این مکان به شکل یک محل عمومی در اجتماع تبدیل شود در دیوان های قاجار و صفوی به اسم آبدارخانه و قهوه خانه شناخته می شد که در این بخش  اقسام نوشیدنی ها و عرقیجات ها را آماده می کردند و به سران و مهمان های خارجی و داخلی ارائه می نمودند. یکی از انواع نوشیدنی ها که در این آبدارخانه ها سرو میشد قهوه بود. 

در اوایل آماده کردن قهوه و نوشیدن آن  در کشور ایران رایج نبود و مختص کاخ نشینان و سران دربار بود. سران صفوی و قاجاری آبدار چی و قهوه چی باشی داشتند که من جمله مقام درباری به حساب می آمدند. به تدریج این مکان به بیرون از کاخ شاه نشینی راه یافت و نوشیدن قهوه در اجتماع و در بین مردم شکل وسیع تری پیدا نمود.

چایخانه به شیوه مردمی و عام در کشور ایران در دوران صفویه صورت گرفت. بعضی از جهانگردان اروپایی که در این دوران به کشور ایران سفر می کردند، در سیاحت نامه خود از این مکان های زیبا صحبت نموده اند. اولئاریوس ، گردشگر آلمانی که در طی سفری که در سال ۱۶۳۷ میلادی به کشور ایران نموده بود از چایخانه ختایی حرف زده است.

در این مکان، از چای های وارداتی از کشور چین و در قهوه خانه قهوه درست می کردند و به مشتری های خود می دادند. پیش از این که این محل به منزله یک مکان عمومی در محدوده خارج از منزل و در بازار و محله و کوچه پدید آید و مردان خانواده را از  هر قشر ، دسته و لایه به خود جلب کند، مردان ما در آن دوره محلی برای گردآمدن نداشتند. مردم در عر شغل و حرفه ای که بودند از تاجر گرفته تا صنعتگر و کارگر همواره در منازل همدیگر گرد می آمدند. با پیدایش چایخانه، این مکان توانست محلی مطلوب و مناسب جهت گرد آمدن افراد هر قشر جامعه شود. نخستین قهوه خانه ها در کشور ایران در دوره شاه طهماسب در شهر قزوین شکل گرفت و در شهر اصفهان در دوران شاه عباس گسترش یافت.

نقاشی قهوه خانه روشی از نقاشی زیبا و جذاب ایرانی است که در پایان دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی به بالاترین نقطه اوج خود رسید. اصلی ترین نقاشان این حیطه در آن زمان محمد مدبر و حسین قوللر آقاسی می باشند. نمونه های چشمگیری از یادبود های نقاشان هنرمند مربوط  به این مکان ها در موزه رضا عباسی  نگهداری می شوند. این روش نقاشی در سال ۲۰ و ۳۰ شمسی مورد عنایت نقاشان نوگرای ایرانی مخصوصا طرفداران مکتب سقاخانه قرار گرفت.

دوره محبوبیت قهوه در سده ۱۳ میلادی بود و  مصرف آن تا ابتدای قرن ۱۵ میلادی در شهر مصر ، شام و عثمانی زیاد بود و بدین جهت در تمام شهر های مذکور قهوه خانه هایی تاسیس شد. منصب های مذهبی در مکه ، استانبول و قاهره سعی کردند تا بکارگیری از این ماده را قدغن نمایند. چایخانه مکان جدیدی بود که آقایان در ان گرد می آمدند و به حرف زدن، مشاعره و سرگرمی هایی نظیر شطرنج و تخته نرد می پرداختند. 

بعضی از عالمان دینی بر این  باور بودند که این مکان حتی از میخانه هم می تواند خیلی بدتر باشد و منصب داران هم مطلع شده بودند که این محل ها می تواند مبدل به لانه های، آشوب و فتنه شود. حدودا در سال ۱۶۵۰ میلادی ، قهوه به  کشور انگلیس وارد شد و بدین صورت قهوه خانه هایی در اکسفورد و لندن ایجاد شدند. در کشور هایی اروپایی هم   این مکان ها به محلی جهت مجالست، اختلاط، مطالعه و گفتگو در خصوص مباحث روز تبدیل شد. یک تشابه دیگر، احتمال مبدل آن ها به محلی جهت جمع شدن عناصر نامناسب و خرابکاران بود. 

چارلز دوم  پادشاه انگلیس این مکان را محلی جهت ملاقات خرابکاران و انتشار خبر های بی ارزش،  مبتذل و نادرست در خصوص اعلیحضرت و وزیرانش می دانست. در سده ۱۸ قهوه خانه ای مشهوردر  پاریس به اسم افه پروکوپ وجود داشت که معمولا مشتری های ثابتی نظیر دانتون، ما را و روبسپیر حضور داشتند که در طی انقلاب فرانسه این افراد در آن محل برای انقلاب برنامه ریزی می کردند.

چایخانه ها محلی گرم و خودمانی می باشند که شهرت و محبوبیت خود را از سال های خیلی دور به دست آورده اند. جهت طراحی این مکان به صورت سنتی می توان امور زیر را انجام داد:

اختلاف عمده ای که چایخانه سنتی  با کافی شاپ دارد در تخت هایی است که در چیدمان آن بکار برده شده است. در حقیقت در قهوه خانه های قدیم اکثرا برای چیدمان تخت بکار می بردند و تنها چند عدد میز و صندلی داشتند. بدین صورت افرادی که تمایل به نشستن بر روی تخت را نداشتن می توانستند از میز و صندلی این محل استفاده نمایند. در حال حاضر هم به همان صورت که این مکان در محیط شهر های نوین حفظ شده اند ، ویژگی هایشان نیز همچنان مشاهده می شوند.

در این صورت در این مکان های سنتی هم اکنون تخت کارایی خاصی دارد. به صورت شفافی می توان بیان کرد که این مکان بدون تخت هیچ مفهومی ندارد‌ چنانچه شما افزون بر مشتری هایی که علاقمند به ویژگی های اصلی این مکان ها هستند و دوست دارند بر روی تخت های فرش شده بنشیند مشتری هایی هم دارید که به هر علتی دوست دارند پشت میز بنشینند ، بایستی حتما حتما افزون بر تخت، میز و صندلی هم برای این مکان مد نظر قرار دهید.

ملزومات جانبی  ملزوماتی هستند که چیدمان این مکان را تکمیل می نماید. این ملزومات می تواند شامل کاشی های رنگی رنگی، آب نما های کاملا سنتی، نقاشی های قدیمی روی دیوار و بکارگیری از گل های شمعدانی باشند. مسلما ملزوماتی  که در این مکان می توان به عنوان چیدمان داخلی بکار برد فقط محدود به این چند مورد نخواهد بود. هر ابزار و لوازمی که به عقیده شما با معماری سنتی ایران هماهنگ است و خاطر نشان محیط های قدیمی است را می توان در چیدمان چایخانه بکار برد. یکی دیگر از لوازمی که می توان در این مکان ها بکار برد رواق می باشد. رواق می تواند به صورت مطلوبی حس و حال سنتی را به این مکان القا نماید.

نورپردازی یکی از مراحل مهم در پی ریزی داخلی این مکان به شمار می آید که چیدمان هر محیطی را تکمیل می کند. چنانچه چایخانه شما در یک محیط قدیمی واقع شود و دارای یک حیاط اصلی باشد مسلما از نور طبیعی آفتاب در قسمت های زیادی برخوردار می باشید. بکار گیری از نور طبیعی جالب ترین کاری است که می توانید جهت اعمال یک چیدمان مناسب و دلپذیر ایجاد نمایید. با این وجود زمانی که هوا به شب نزدیک می شود بایستی نور مصنوعی بکار برد، چرا که اشخاص زیادی هستند که در شب هنگام به چای خانه رجوع می کنند. توصیه ما به شما این است که از نورپردازی های زیبا با رنگ های گرم در این محیط استفاده نمایید چرا که این محیط را خودمانی تر و آرام نشان می دهد.

چنانچه نسبت به محیط قهوه خانه خود شناخت کافی دارید در این صورت خود شما بهترین کسی می باشید  که می تواند پتانسیل های محیط مورد نظر را ارزیابی نماید و مطابق آن ها به طراحی بپردازد. با این وجود ما چندین توصیه برای شما داریم که می توانند جهت جذاب تر و کارایی تر نمودن قهوه خانه سنتی شما سودمند باشند. این پیشنهاد ها عبارتند از:

•از سفر هایی  که دارای نقوش  سنتی هستند جهت زیبایی و تزیین میز ها استفاده نمایید.

•بهتر است قلیان های ست را برای این مکان ها تهیه نمایید.

•ظروف مورد نیاز برای این مکان را از بین ظروف سنتی تعیین نمایید.

•از مواد اولیه نظیر اجر در این مکان زیاد استفاده نمایید که محیط را سنتی تر نشان دهد.

•جهت صمیمیت بیشتر در این محیط از چوب استفاده کنید.

•فراموش نکنید برای قهوه خانه سنتی از گلدان های سفالی بهره ببرید.

•بر روی تخت های این مکان از فرش های ایرانی استفاده نمایید.

•از پشتی و کوسن هایی که دارای طرح های  سنتی هستند  بهره ببرید.

•منوی این مکان را با طراحی سنتی انتخاب کنید.

•لازم است جهت برطرف نمودن دود قلیان  تهویه مطلوب بکار ببرید.

•درقهوه خانه سنتی بایستی رنگ های قرمز، خردلی و قهوه ای را بیشتر بکار ببرید.

•برای نورپردازی از چراغ های سنتی بهره گیرید.

•بهتر است جنس تخت های این مکان از چوب باشد.

•در محیط های باز بهتر است سایبان بکار ببرید.